Đồ gá là gì? Cấu tạo & Phân loại đồ gá

Đồ gá Jig là gì?

Đồ gá (Khuôn Jig) là những trang bị phụ dùng để xác định vị trí chính xác của các chi tiết rồi kẹp chặt chúng lại.

Công dụng của đồ gá

Đồ gá chiếm một tỷ lệ rất lớn trong trang bị công nghệ. Sử dụng đồ gá cho phép giải quyết được ba vấn đề cơ bản sau:

• Làm tăng nhanh quá trình định vị chi tiết (không cần lấy dấu) trên máy cắt kim loại.
• Tăng năng suất lao động và giảm nhẹ điều kiện lao động (do cơ khí hóa đồ gá, sử dụng đồ gá nhiều vị tri v..v).
• Mở rộng khả năng công nghệ của máy, cho phép gia công những bề mặt phức tạp trên các máy thông thường.

Các loại đồ gá

Đồ gá được chia ra các loại sau đây:

• Đồ gá gia công
• Đồ gá kiểm tra
• Đồ gá lắp ráp

1. Đồ gá gia công

Dựa vào dạng sản xuất (sản xuất đơn chiếc, sản xuất hàng loạt, sản xuất hàng khối), vào hình dánh và kích thước của chi tiết, người ta chia đồ gá gia công ra các loại: đồ gá vạn năng, đồ gá chuyên dùng, đồ gá vạn năng – lắp ghép, đồ gá tháo lắp và đồ gá vạn năng – điều chỉnh.

1.1 Đồ gá vạn năng

Đồ gá vạn năng được dùng trong sản xuất đơn chiếc, chế thử, trong các phân xưởng dụng cụ và sửa chữa. Đồ gá vạn năng cho phép gá đặt nhiều loại chi tiết khách nhau (có hình dáng và kích thước khác nhau).

Các đồ gá vạn năng thông dụng là: mâm cặp các loại, eto máy, đầu phân độ, bàn quay, mâm quay v..v. Đồ gá vạn năng có độ chính xác thấp và thời gian gá đặt chi tiết lớn hơn so với các loại đồ gá khác. Tính vạn năng của đồ gá loại này là khả năng điều chỉnh các chi tiết kẹp chặt.

1.2 Đồ gá vạn năng – lắp ghép

Đồ gá vạn năng – lắp ghép được sử dụng trong sản xuất đơn chiếc (chế thử) hoặc sản xuất hàng loạt nhỏ. Đồ gá loại này được lắp ghép từ những chi tiết đã được chế tạo sẵn và được lưu giữ trong kho. Để có một đồ gá gia công cụ thể người ta chọn một số chi tiết đồ gá đã được chế tạo sẵn đem lắp ghép lại với nhau. Thời gian để lắp một đồ gá loại trung bình khoảng 2-3 giờ.

Độ chính xác gia công chi tiết trên đồ gá vạn năng – lắp ghép phụ thuộc vào chất lượng lắp ráp, độ mòn và trạng thái của các chi tiết định vị. Với chất lượng lắp ráp bình thường thì độ chính xác gia công đạt cấp 3, còn với chất lượng lắp ráp cao thì độ chính xác gia công có thể đạt cấp 2. Sau khi gia công xong, tất cả các chi tiết, đồ gá lại được tháo rời ra và chuyển vào kho để bảo quản.

1.3 Đồ gá tháo lắp

Đồ gá tháo lắp được dùng trong sản xuất hàng loạt nhỏ và hàng loạt vừa. Về chức năng thì nó là đồ gá chuyên dùng, bời vì nó được lắp cho một loại chi tiết cụ thể giống như đồ gá vạn năng – lắp ghép. Khi lắp loại đồ gá này có thể phải sửa chữa một số chi tiết và sử dụng một số loại chi tiết chuyên dùng.

Ưu điểm của đồ gá loại này là quá trình lắp ráp đơn giản. Nhược điểm của chúng là độ cứng vững không cao do phải sử dụng các mối lắp ren.

1.4 Đồ gá vạn năng – điều chỉnh

Đồ gá vạn năng – điều chỉnh được dùng trong sản xuất hàng loạt vừa khi việc sử dụng đồ gá chuyên dùng và đồ gá vạn năng không đem lại hiệu quả kinh tế.

Đồ gá vạn năng – điều chỉnh gồm các chi tiết được lắp với nhau có điều chỉnh thay đổi. Khi thay đổi chi tiết điều chỉnh thì  thân đồ gá và cơ cấu truyền động được giữ nguyên (các chi tiết này là các chi tiết không tháo lắp).

Việc kẹp chặt của đồ gá vạn năng – điều chỉnh có thể được thực hiện bằng tay hoặc cơ khí. Cơ cấu kẹp cơ khí có thể được lắp ngay trên đồ gá hoặc được lắp riêng biệt.

1.5 Đồ gá chuyên dùng

Đồ gá chuyên dùng được sử dụng cho một nguyên công nhất định, vì vậy nó chỉ được thiết kế cho một chi tiết nhất định. Các đồ gá loại này cho phép gá đặt nhanh và độ chính xác gá đặt cao.

Để giảm giá thành của đồ gá người ta thường dùng những chi tiết tiêu chuẩn. Thời gain sử dụng đồ gá chuyên dùng là 3 – 5 năm. Sau thời gian đó đồ gá không đảm bảo độ chính xác cần thiết, cho nên người ta phải thay đồ gá mới.

2. Đồ gá kiểm tra

Đồ gá kiểm tra được dùng để kiểm tra phôi (hoặc chi tiết) ở các nguyên công trung gian hoặc ở nguyên công cuối cùng của quy trình công nghệ, đồng thời nó còn được dùng để kiểm tra các bộ phận lắp ráp của sản phẩm.

3. Đồ gá lắp ráp

Đồ gá lắp ráp được dùng để thực hiện các mối lắp ghép các chi tiết lại với nhau để tạo thành các cụm lắp ráp hoặc sản phẩm. Người ta thường dùng các loại đồ gá lắp ráp như sau: để kẹp chặt các chi tiết cơ sở của đơn vị lắp ráp; để gá đặt chính xác các chi tiết lắp ráp; để tạo biến dạng của chi tiết lắp ráp và để nén, ép khi lắp ráp có nhu cầu.

Một số đồ gá gia công điển hình

1. Đồ gá gia công trên máy tiện

Gia công trên nhóm máy tiện có nhiều phương pháp gá đặt khác nhau như: gá trên mâm cặp, gá trên các mũi tâm, gá trên các loại trục gá (trục gá cứng hoặc trục gá đàn hồi), gá trên các loại ống kẹp đàn hồi và gá trên các đồ gá chuyên dùng. Vì vậy đồ gá gia công trên các máy tiện cũng rất đa dạng.

Dưới đây sẽ nghiên cứu một số loại đồ gá gia công điển hình trên nhóm máy tiện.

1.1 Trục gá cứng hình trụ

Là đồ gá (trục gá cứng hình trụ) gia công đường kính 350 của cánh bướm.

1.2 Trục gá đàn hồi

Là trục gá đàn hồi để định vị và kẹp chặt chi tiết

1.3 Ống kẹp đàn hồi

Là ống kẹp đàn hồi để định vị và kẹp chặt chi tiết theo mặt trụ ngoài.

1.4 Trục gá với lò xo đĩa

Là trục giá với lò xo đĩa được dùng để định vị và kẹp chặt chi tiết theo mặt trụ trong.

1.5 Trục gá tự kẹp chặt bằng một con lăn

Là trục gá tự kẹp chặt bằng một con lăn.

1.6 Trục gá tự kẹp chặt bằng ba con lăn

Là trục gá tự kẹp chặt bằng ba con lăn nằm cách nhau 120 độ.

1.7 Đồ gá tiện mặt đầu và lỗ

Là đồ gá tiện mặt đầu và lỗ ở mặt đầu của chi tiết dạng hộp.

1.8 Đồ gá tiện lỗ ở mặt đầu

Là đồ gá tiện lỗ ở mặt đầu, đặc điểm của đồ gá này là tâm lỗ được gia công không trùng với tâm của lỗ định vị chính.

1.9 Đồ gá tiện mặt cầu lõm

Là đồ gá tiện mặt cầu lõm trên r.

2. Đồ gá gia công trên máy khoan

Thông thường khi gia công trên máy khoan chi tiết được định vị 5, 6 bậc tự do và để nâng cao độ cứng vững của dụng cụ (dao khoan, dao khoét, dao doa) người ta luôn luôn dùng bạc dẫn hướng.

Dưới đây sẽ nghiên cứu một số đồ gá gia công điển hình trên máy khoan.

2.1 Đồ gá khoan – khoét – doa

Là đồ gá khoan – khoét – doa bốn lỗ φ16 trên máy khoan cần.

2.2 Đồ gá khoan lỗ φ25

Là đồ gá khoan lỗ φ25 trên gối đỡ.

2.3 Đồ gá khoan lỗ φ9

Là đồ gá khoan lỗ φ9 trên thân bơm dầu.

2.4 Đồ gá khoan lỗ φ40

Là đồ gá khoan lỗ φ40 trên cánh bơm axit.

2.5 Đồ gá khoan hai lỗ φ14

Là đồ gá khoan phân độ hai lỗ φ14.

2.6 Đồ gá khoan bốn lỗ φ19

Là đồ gá khoan bốn lỗ φ19 trên máy khoan cần.

2.7 Đồ gá khoan lỗ φ16

Là đồ gá khoan lỗ φ16 trên máy khoan đứng.

2.8 Đồ gá khoan – khoét – doa hai lỗ φ22

Là đồ gá khoan hai lỗ φ22 trên chi tiết dạng càng.

2.9 Đồ gá khoan – tarô lỗ M4

Là đồ gá khoan – tarô lỗ M4 trên chi tiết dạng càng.

2.10 Đồ gá khoan hai lỗ φ20 và bốn lỗ φ22

Là đồ gá khoan hai lỗ φ20 và bốn lỗ φ22 trên thân bơm axit.

3. Đồ gá gia công trên máy phay

Khi gia công trên máy phay chi tiết được định vị ít nhất ba bậc tự do. Tuy nhiên để gá đặt nhanh và chính xác cần hạn chế cả sáu bậc tự do.

3.1 Đồ gá phay mặt phẳng của chi tiết dạng càng

Là đồ gá phay mặt phẳng của chi tiết dạng càng bằng dao phay mặt đầu trên máy phay đứng.

3.2 Đồ gá phay mặt phẳng bằng dao phay mặt đầu

Là đồ gá phay mặt phẳng bằng dao phay mặt đầu trên máy phay ngang.

3.3 Đồ gá phay hai mặt bên

Là đồ gá phay hai mặt bằng hai dao phay đĩa trên máy phay ngang.

3.4 Đồ gá phay mặt phẳng bằng dao phay trụ

Là đồ gá phay hai phần của mặt phẳng đáy bằng hai dao phay trụ trên máy bay phay ngang.

3.5 Đồ gá phay mặt phẳng không song song với mặt đáy

Là đồ gá phay mặt phẳng không song song với mặt đáy bằng dao phay ngón trên máy phay đứng.

3.6 Đồ gá phay ba vấu của chi tiết dạng càng

Là đồ gá phay ba vấu của chi tiết dạng càng bằng dao phay đĩa trên máy phay ngang.

4. Đồ gá gia công trên máy doa

Trên máy doa  có thể thực hiện được nhiều nguyên công khác nhau như: khoan, khoét, doa, tiện mặt đầu, phay mặt đầu.

4.1 Đồ gá tiện mặt đầu

Là đồ gá tiện mặt đầu trên máy doa ngang.

4.2 Đồ gá khoét – doa lỗ φ120 và φ110

Là đồ gá khoét – doa φ120 và φ110 trên máy doa ngang.

5. Đồ gá gia công trên máy chuốt

Chuốt có thể gia công được nhiều bề mặt khác nhau nhữ lỗ, rãnh then, then hoa, mặt phẳng, bánh răng. Tuy nhiên, chuốt lỗ, rãnh then và then hoa vẫn là những nguyên công chuốt được sử dụng rộng rãi nhất.

Khi chốt các bề mặt này chi tiết gia công được định tâm bằng chính dao chuốt. Trong quá trình chuốt lực cắt ấn chi tiết gia công vào bề mặt của chi tiết dạng đĩa (chi tiết này được gá trên máy chuốt). Khi chuốt các bề mặt lỗ (lỗ tròn, rãnh then và then hoa) chi tiết gia công không cần được kẹp chặt, do đó đồ gá chuốt không có cơ cấu kẹp chặt.

Đồ gá gia công trên máy chuốt là đồ gá với chi  tiết có mặt cầu tự lựa được sử dụng để chuốt các lỗ tròn và các lỗ then hoa.

6. Đồ gá gia công bánh răng

6.1 Đồ gá khí nén để phay bánh răng hình trụ

Là đồ gá khí nén để phay bánh răng hình trụ bằng dao phay lăn răng 7.

6.2 Đồ gá phay lăn răng hình trụ nhiều chi tiết cùng lúc

Là đồ gá phay lăn hình trụ nhiều chi tiết cùng lúc. Các chi tiết gia công được gá đặt trên đồ gá và được lấy ra khỏi đồ gá bằng tay, còn quá trình kẹp chặt và tháo kẹp được thực hiện bằng truyền động khí nén. Thân 1 của đồ gá được kẹp chặt trên bàn máy bằng các bulông. Bên trong thân của đồ gá co lắp xilanh khí nén với pittông 2.

Với uy tín và kinh nghiệm nhiều năm trong lĩnh vực cung cấp gia công đồ gá, Sunflower đã và đang là đối tác đáng tin cậy của các thương hiệu lớn như Samsung, LG Chúng tôi cam kết:

• Đưa ra mức báo giá tốt nhất thị trường
• Đảm bảo 100% chất lượng của sản phẩm đúng như yêu cầu từ khách hàng.

• ☎️ Điện thoại: 0966068726(zalo)
• 📧 Email: [email protected]