Dầu cắt gọt không pha nước (còn gọi là dầu gốc khoáng hoặc straight oil) là lựa chọn hiệu quả cho nhiều công việc gia công kim loại đòi hỏi bôi trơn cao – như doa, taro, tiện thô và mạ – nhờ khả năng bôi trơn tốt và kiểm soát mài mòn. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn cho người lao động và tuổi thọ thiết bị, cần hiểu rõ rủi ro và áp dụng quy trình quản lý, bảo dưỡng và kiểm soát phù hợp. Bài viết này hướng dẫn chi tiết cách dùng, bảo quản và xử lý dầu cắt gọt không pha nước một cách an toàn và thân thiện môi trường.
Tại sao cần quan tâm tới an toàn khi sử dụng dầu cắt gọt không pha nước?
Đảm bảo an toàn khi sử dụng dầu cắt gọt không pha nước
Dầu cắt gọt không pha nước có ưu điểm bôi trơn cao nhưng cũng mang theo các rủi ro: tiếp xúc da lâu dài gây kích ứng hoặc viêm da tiếp xúc; khí dung hoặc sương dầu (oil mist) có thể gây vấn đề hô hấp; dầu thải và dầu tạp (tramp oil) gây ô nhiễm và làm giảm hiệu năng của dung dịch. Các cơ quan y tế nghề nghiệp cảnh báo về khả năng gây bệnh đường hô hấp và vấn đề da khi quản lý không đúng cách.
Nguyên tắc an toàn cơ bản khi thao tác với dầu cắt gọt không pha nước
Hạn chế tiếp xúc trực tiếp
- Luôn mang găng tay chống dầu (găng nitrile/ neoprene) khi thay dầu, vệ sinh máy, hoặc thao tác với phôi và chi tiết dính dầu.
- Mặc áo bảo hộ, tạp dề chống thấm và thay quần áo nếu bị dính bẩn nặng; rửa tay bằng xà phòng chuyên dụng ngay sau khi tiếp xúc. Điều này giảm rủi ro viêm da và nhiễm bẩn thứ phát.
Kiểm soát sương và khí dung dầu
- Sương dầu trong không khí là nguồn gây hô hấp nghề nghiệp. Áp dụng hút khói/máy lọc cục bộ tại nguồn, dùng hệ thống thông gió tổng thể và tránh dùng khí nén để thổi phoi ướt nhằm giảm tạo sương. Theo khuyến cáo, cần đánh giá phơi nhiễm và kiểm soát nồng độ sương dầu trong không khí.
Huấn luyện và giám sát sức khỏe
- Đào tạo công nhân biết nhận diện dấu hiệu bệnh do dầu cắt gọt (viêm da, ho, khó thở, mệt mỏi), cách sử dụng PPE và quy trình báo cáo sự cố. Thực hiện khám sức khỏe định kỳ khi có mức phơi nhiễm kéo dài.
Quản lý dầu trong máy: bảo dưỡng giúp an toàn và tiết kiệm
Kiểm tra và loại bỏ dầu tạp (tramp oil)
Dầu tạp từ động cơ hoặc thủy lực làm suy giảm tính ổn định của dầu cắt gọt và khuyến khích phát triển vi sinh. Thường xuyên tách dầu tạp bằng phễu, dòng chảy hoặc hệ thống phân tách để bảo vệ emulsion và kéo dài tuổi thọ dầu.
Giám sát chất lượng dầu
- Kiểm tra độ tinh khiết, độ nhớt, màu sắc và mùi để phát hiện phân hủy. Đối với dung dịch pha nước, theo dõi nồng độ, pH và hàm lượng vi sinh; đối với dầu không pha nước, kiểm tra độ ô nhiễm bởi kim loại và phoi. Thiết lập lịch kiểm tra định kỳ để có biện pháp xử lý kịp thời.
Lọc và lọc tuần hoàn
- Lắp bộ lọc phù hợp cho máy và hệ thống tuần hoàn để loại hạt mịn, phoi. Lọc tốt giảm hao mòn dụng cụ và hạn chế nguồn phát tán sương dầu.
Kiểm soát vi sinh (áp dụng cho dầu pha nước mạnh/nhạy) — lưu ý cho người chuyển giữa loại dầu
Mặc dù dầu không pha nước ít bị nhiễm khuẩn so với dầu pha nước, nhưng khi có sự hiện diện của nước (ví dụ do làm mát bổ sung, rò rỉ), môi trường có thể hỗ trợ vi sinh vật phát triển. Đối với cơ sở sử dụng cả hai loại, cần:
- Ngăn nước xâm nhập và làm sạch hệ thống khi chuyển đổi.
- Sử dụng biocide theo hướng dẫn nhà sản xuất khi cần; giám sát hiệu quả bằng xét nghiệm vi sinh định kỳ.
Xử lý, lưu trữ và thải bỏ dầu đã qua sử dụng — đúng quy định
Lưu trữ an toàn
- Lưu trữ dầu trong thùng kín, ở nơi mát, thoáng, tránh ánh nắng trực tiếp và nguồn nhiệt. Ghi nhãn rõ loại dầu, ngày nhận và ngày mở thùng.
Xử lý và thải bỏ
- Không đổ dầu trực tiếp xuống cống hay ra môi trường. Tùy khu vực, dầu thải phải được thu gom, tách nước hoặc cô đặc trước khi vận chuyển tới đơn vị xử lý hoặc tái chế theo quy định môi trường địa phương. Thực hiện biện pháp giảm thể tích (bốc hơi có kiểm soát hoặc tách pha) trước khi xử lý nếu được cho phép. Các hướng dẫn xử lý chuyên ngành và pháp luật môi trường cần được tham khảo để tránh phạt và ô nhiễm.
Kết luận
An toàn khi sử dụng dầu cắt gọt không pha nước không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là yếu tố then chốt nâng cao năng suất và giảm chi phí bảo trì. Bắt đầu từ đào tạo, trang bị PPE, hệ thống hút sương, quản lý dầu tạp, kiểm tra định kỳ và xử lý dầu thải đúng cách — mỗi bước đều góp phần tạo ra môi trường làm việc an toàn, bền vững hơn. Nếu bạn cần tài liệu kỹ thuật, quy trình vận hành chuẩn hoặc giải pháp quản lý dầu chuyên sâu cho nhà máy, liên hệ chúng tôi để được tư vấn chuyên môn:
- Website: Vattusunflower
- Hotline tư vấn & báo giá: 0966 068 726